Ανοίγοντας το κεφάλαιο «Οδήγηση και ΔΕΠΥ», επιβάλλεται μία μικρή παρένθεση. Οι άνθρωποι με ΔΕΠΥ δεν έχουν μόνο χαρακτηριστικά υπερκινητικότητας, μειωμένης συγκέντρωσης ή παρορμητικότητας, αλλά ξεχωρίζουν για την ευρηματικότητα και την περιπετειώδη φύση τους, ενώ η δημιουργία και η καινοτομία είναι πανταχού παρούσες σε ό,τι επιλέγουν να καταπιαστούν στην καθημερινότητά τους. Τι κι αν συχνά αφαιρούνται, ή αν δυσκολεύονται να οργανωθούν και αναβάλλουν πράγματα για μετά; Ακόμα κι αυτό το μόνιμο άγχος που τους κυριεύει ότι κάτι τους έχει ξεφύγει, τα αμέτρητα post-it στο ψυγείο και τον υπολογιστή τους με «αναγκαίες υπενθυμίσεις», είναι έκφανση της χαρισματικής τους προσωπικότητας.
Επίσης, να τονίσουμε ότι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) δεν είναι «σημείο των καιρών μας» ούτε μια «κατασκευασμένη» ή «μοντέρνα» διαταραχή. Η ΔΕΠΥ είναι πραγματική και ως τέτοια πρέπει να την εκλαμβάνουμε, φροντίζοντας να είμαστε πάντα υποστηρικτικοί και ουσιαστικά δίπλα στους ανθρώπους που ζουν με αυτήν, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για μια συχνή διαταραχή.
Λίγα λόγια για τη ΔΕΠΥ
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αποτελεί μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, και στην ενήλικη ζωή.
Για τον ενήλικο πληθυσμό η συχνότητα εμφάνισης της ΔΕΠΥ σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα είναι 2-5%, σημειώνεται δε ότι η διαταραχή υποδιαγιγνώσκεται συστηματικά (Πεχλιβανίδης και συν., 2012). Τα ποσοστά στην παιδική και εφηβική ηλικία τείνουν να είναι μεγαλύτερα γιατί το σχολείο αποτελεί σημαντικό παράγοντα δυσκολίας για τα άτομα αυτά.
Τι ισχύει για την οδήγηση;
Η οδήγηση απαιτεί πολλές δεξιότητες, αυξημένη προσοχή και φυσικά την απαρέγκλιτη τήρηση του ΚΟΚ. Σύμφωνα με το μη κερδοσκοπικό Σωματείο ADHD Hellas, ιδιαίτερη προσοχή στην εκμάθηση της οδήγησης αλλά και μετά, χρειάζεται να έχουν τα άτομα πoυ έχουν υπερκινητικότητα, μειωμένη συγκέντρωση προσοχής ή/και παρορμητικότητα (είτε το γνωρίζουν, είτε το υποψιάζονται). Ιδιαίτερα οι έφηβοι με την παραπάνω συμπτωματολογία χρειάζονται περισσότερη εξάσκηση και έναν δάσκαλο οδήγησης που θα γνωρίζει να τους επισημάνει βασικά σημεία για να μπορούν να οδηγούν με ασφάλεια και να μην επηρεάζονται από παρεμβαλλόμενα ερεθίσματα (μουσική, κινητό, ομιλία με συνεπιβάτες, πεζός που περνά απροσδόκητα μπροστά τους κ.ά.).
Επιπλέον, τα συμπτώματα της διάσπασης προσοχής και παρορμητικότητας συνδέονται συχνά και με δυσκολίες αντίληψης χώρου (προσανατολισμού) και χρόνου, δυσκολίες στην εργαζόμενη μνήμη κ.λπ., με αποτέλεσμα οι οδηγοί με συγκεκριμένες δυσκολίες να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ατυχήματα. Για παράδειγμα, έρευνες έχουν δείξει πως η δυσκολία ελέγχου του παρορμητισμού συσχετίζεται με μεγαλύτερη ταχύτητα οδήγησης, λιγότερη ασφάλεια στην αλλαγή λωρίδων και μεγαλύτερη πιθανότητα ατυχήματος μετά από ένα απροσδόκητο συμβάν, χωρίς να μπορούμε να πούμε πως όλα τα άτομα με παρορμητικότητα έχουν παρόμοιες συμπεριφορές. Απαιτείται προσεκτικότερη μελέτη για τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας των ατόμων με υψηλότερο κίνδυνο για ατυχήματα ή αρνητική οδηγική συμπεριφορά.
Προσομοιωτές οδήγησης, σωστή εκπαίδευση & πρακτική εξάσκηση
Οι προσομοιωτές οδήγησης προσφέρουν ευκαιρίες για συστηματικότερη μελέτη της οδηγικής συμπεριφοράς ατόμων με υπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχής, παρορμητικότητα και συναφείς δυσκολίες, ενώ η σωστή εκπαίδευση και η πρακτική εξάσκηση είναι σημαντικοί παράγοντες για τον περιορισμό των αρνητικών συμπεριφορών. Η ευαισθητοποίηση γονέων, εφήβων και ενηλίκων για τη σχέση της οδήγησης με την προσοχή, τη συγκέντρωση και την καλή ψυχική κατάσταση μπορεί να παίξει έναν καθοριστικό ρόλο.
Ακολουθεί video με χρήσιμες πληροφορίες για τη ΔΕΠΥ, από το Σωματείο ADHD Hellas:
